نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محلات شهری (مطالعه موردی: محلات رفیش آباد و نهضت آباد شهر اهواز)

محله از دیر باز نقش تعیین کننده ای در ایجاد تشکل های اجتماعی در شهرهای ایران ایفاء کرده است و همچنین می توان محله را به عنوان مکانی دانست که دارای کنش ها و ارتباطات مختلف اجتماعی، فرهنگی، قبیله ای و سیاسی بوده که این کنش ها به شدت در آن جریان پیدا کرده و همواره از جریانات کلان اجتماعی در شهرها تأثیر پذیرفته است. از مفاهیمی که طی سال های اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته است، توسعه پایدار محله ای می باشد. این مفهوم می بایست به گونه ای برنامه ریزی گردد تا در بلند مدت منجر به رفع نیازهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی ساکنان محله گردد. امروزه تغییر در ماهیت مسایل شهری، موجب پیچیدگی نقش ها و کارکردهای شهر گشته که این امر برنامه ریزان و مدیریت شهری را با چالش های مختلفی در اداره و هدایت شهر روبرو ساخته و آنها را ناگزیر به نگرش و برنامه ریزی در سطح محله ای، جهت استفاده و بهره برداری از امکانات، نظرات و سرمایه های اجتماعی مردم ساکن محلات شهری نموده است، به گونه ای که نقش سرمایه اجتماعی و ارتباط مستقیم آن با توسعه ی پایدار محله ای، امروزه به عنوان یکی از ابزارهای مهم توسعه همه جانبه شهرها و در مرحله بعدی توسعه پایدار محلات شهری مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق به بررسی رابطه مولفه های سرمایه اجتماعی و توسعه ی پایدار محله ی در محلات نهضت آباد و رفیش آباد در شهر اهواز می پردازد که در آن به مفاهیم اجتماعی موجود در محلات مورد مطالعه و بررسی و هدایت آنها جهت توسعه پایدار محله ای و رسیدن به منزلت واقعی ساکنان به عنوان اصلی ترین سرمایه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از طریق تعاملات اجتماعی و مشارکت های مدنی و پیشبرد اهداف توسعه پایدار محله ای می باشد. روش کار ترکیبی از تحلیل همبستگی و تکنیک پرسشنامه می باشد. حجم جامعه آماری افراد بالای 15 سال در محلات مورد مطالعه، معادل 34300 نفر برآورد شد که بر اساس فرمول کوکران، عدد 320 نفر بدست آمد که در نهایت 194 نفر به عنوان حجم نمونه برای محله ی نهضت آباد و 126 نفر به عنوان حجم نمونه محله ی رفیش آباد، انتخاب شدند. برای بررسی فرضیه ی اول تحقیق از روش آماری همبستگی پیرسون و برای بررسی فرضیه ی دوم از روش آزمون t مستقل استفاده شده است. نتایج حاصله گویای وجود همبستگی های معنی دار میان توسعه پایدار محله ای و سرمایه اجتماعی در محله ی نهضت آباد برابر با (001/0 sig=) و مقدار ضریب همبستگی برابر با 804/0 است. همچنین مقدار ضریب همبستگی در محله ی رفیش آباد، برابر با 830/0 می باشد و با توجه به این که سطح معنی داری برابر با (001/0 sig=) و از 05/0 بیشتر است، بنابر این می توان نتیجه گرفت که رابطه مثبت و مستقیمی میان میزان سرمایه اجتماعی ساکنان محلات مورد مطالعه و توسعه پایدار محله ای وجود دارد. برای آزمون فرضیه ی دوم در محلات مورد مطالعه از روش t مستقل استفاده گردید، که در آن فرضیه ی دوم در محله ی نهضت آباد، با درجه آزادی 188 و سطح معنی داری(001/0 sig=) و با اطمینان 95/0 درصد مورد تأیید قرار می گیرد. همچنین آزمون فرضیه ی دوم در محله ی رفیش آباد بیانگروجود درجه ی آزادی برابر با 121 و سطح معنی داری(001/0 sig=)و با اطمینان 95/0 درصد می باشد که نشان از تأیید فرضیه ی دوم تحقیق در محله ی رفیش آباد است. توجه به مولفه های سرمایه اجتماعی و رابطه مستقیم آنها با توسعه پایدار محله ای، به عنوان راهکاری مهم در محلات مورد مطالعه، قلمداد می شود، به طوری که رسیدن به محلات پایدار، مستلزم نگاهی ویژه از جانب مسئولین و مدیریت شهری اهواز در پیشبرد اهداف و رسیدگی به مشکلات و معضلات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی محلات نهضت آباد و رفیش آباد می باشد.